Vragen over ernstige overlast Meridiaan

Indiendatum: 4 nov. 2024
Antwoorddatum: 26 nov. 2024

Inleiding door het college

Al lange tijd is de situatie rondom de winkelstrip de Meridiaan een uitdaging voor het stadsbestuur. Er is de afgelopen jaren veel in deze buurt geïnvesteerd. Variërend van het bouwen van nieuwe woningen op de Evenaar (fysiek) om zo de wijk een boost te geven, ondermijningsacties en het opleggen van verblijfsontzeggingen (veiligheid) tot het creëren van een buurtkamer in Orion en preventieve maatregelen in het jongerenwerk (sociaal). 
Er blijft echter sprake van ernstige overlast voor de bewoners. Zij dragen in onze gesprekken met hen meerdere oplossingsrichtingen aan. Samen met onze partners in de wijk kijken we naar maatregelen voor de korte, midden en lange termijn. We kijken daarbij ook naar wellicht onorthodoxe maatregelen. Wij willen namelijk alles op alles zetten om de situatie in de Meridiaan te verbeteren. 
De winkelstrip de Meridiaan is in de jaren 60 gebouwd en ingericht met de kennis van toen als levensader in het gebied de Koppel. Echter de situatie en behoeften zijn in de loop van de jaren veranderd en de Meridiaan is geen bruisende levensader meer. De winkelstrip de Meridiaan heeft een aantrekkende werking op jongeren en volwassenen om elkaar daar te ontmoeten. De Meridiaan staat zowel bij de gemeente als bij de politie bovenaan de lijst qua aandachtsgebied. Het aanpakken van de problemen in het gebied is echter niet eenvoudig. Zo maakt de fysieke inrichting optreden en handhaven moeilijk: overlastgevers en drugsdealers zien de politie en/of Boa’s al van verre aankomen en de inrichting maakt het makkelijk alle kanten op te vluchten. Bovendien komt een deel van de groep jongeren/jong volwassenen niet uit Amersfoort. In het kader van een gezamenlijke aanpak op malafide ondernemers zijn diverse winkelpanden gesloten Daarnaast zijn er ondermijningsacties geweest en zijn ook winkelpanden gesloten. Echter de winkelpanden zijn particulier eigendom en worden soms net zo snel weer doorverkocht. Het is een proces van de lange adem. Maar, zoals gezegd, het college zet alles op alles om een leefbare Meridiaan te realiseren.

Vragen & antwoorden door het college

1. Kan het college aangeven hoe vaak de hulpdiensten in de afgelopen vijf jaar zijn opgeroepen in verband met overlast aan de Meridiaan? 
   
   De Meridiaan staat zowel bij de gemeente als bij de politie bovenaan de lijst qua aandachtsgebied. De politie en de boa’s zijn er dus regelmatig gevraagd en ongevraagd. 
   Hoe vaak de hulpdiensten worden opgeroepen, wordt geregistreerd. Omdat de ruwe cijfers onvoldoende houvast bieden om betrouwbare conclusies te trekken, zegt het college toe om een analyse en duiding van deze cijfers op te nemen in het integrale plan van aanpak, waarbij het college ernaar streeft rond de zomer 2025 met een voorstel uw kant op te komen. De ruwe cijfers hebben betrekking op verschillende categorieën overlast. Denk hierbij bijvoorbeeld aan overlast door personen, dieren, vuurwerk, voertuigen en/of jeugd. Het is lang niet altijd duidelijk uit een registratie hoe een bepaalde melding moet worden geïnterpreteerd. Overlast door personen alleen al kan bijvoorbeeld betrekking hebben op een dronken caféganger, een persoon met psychiatrische problematiek of het gedrag van een ondernemer. Evenmin valt uit de ruwe cijfers zonder nadere analyse op te maken of het gaat om veroorzakers vanuit een woning of bedrijf, om wijkbewoners of om personen uit andere wijken. 
    
2. Inwoners vertellen dat er elke paar maanden wel een ruit wordt vernield en dat de kosten voor ruitschade voor rekening van de VVE vanaf 1 januari 2020 tot eind oktober 2024 € 7.000,- bedragen. Erkent het college dat dit inwoners op deze manier financieel de dupe zijn van een openbare orde probleem dat door de gemeente aangepakt zou moeten worden? 
   
   Het college erkent dat het financieel erg vervelend is voor de VVE en bewoners om deze kosten te dragen. We begrijpen dat dit een gevoel van onrechtvaardigheid kan opleveren, zeker als de oorzaak buiten hun schuld ligt. 
    
3. Hoe oordeelt het college over de leefbaarheid van de Meridiaan, is die wat het college betreft op peil, beneden peil of zeer ernstig verstoord? 
   
   De leefbaarheid en veiligheid van de verschillende wijken van Amersfoort worden tweejaarlijks gemeten. Voor de Meridiaan zelf zijn geen aparte cijfers beschikbaar. De cijfers uit de Monitor Leefbaarheid en Veiligheid zeggen daarom beperkt iets over de situatie al daar. Het college ziet dat er sprake is van ernstige overlast en dat er grote noodzaak is die overlast aan te pakken. Zoals gezegd schuwt het college daarbij onorthodoxe maatregelen niet. Ook in het nieuwe gebiedsplan Kruiskamp Koppel, gereed in Q1 2025, is de Meridiaan meegenomen als prioriteit. 
   Uit de Monitor Leefbaarheid en Veiligheid 2023 blijkt dat de wijk De Koppel lager scoort op sociale leefbaarheid (te weten gemiddeld een 5,9) dan voor de stad in zijn geheel (te weten een 6,3). Op het gebied van veiligheid voelt ongeveer een kwart van de inwoners van Amersfoort zich wel eens onveilig. In De Koppel is dit aandeel met ongeveer 34% hoger. En de ervaren overlast van buren en omwonenden in de Koppel hoger dan in heel Amersfoort. In heel Amersfoort geeft 7% hier last van te hebben en in de Koppel gaat het om 14%. 
    
4. Wat doet het met het college om te horen dat inwoners hun woning niet door de voordeur durven binnengaan en dat zij vanwege de dagelijkse stress door de overlast overwegen te verhuizen? 
   
   Dat inwoners hun woning niet door de voordeur durven binnengaan is een situatie die niet acceptabel is. Dit maakt dat het college alles op alles zet om een duurzame aanpak te realiseren voor een leefbare Meridiaan. 
    
5. Wil het college een tijdslijn schetsen van wat er in de afgelopen vijf jaar is gebeurd om de overlast aan te pakken en structureel op te lossen? 
   
   Zie hiervoor de bijlage 1 ondernomen acties in de afgelopen jaren. 
    
6. Tegen welke grenzen loopt het college aan bij het aanpakken en oplossen van de overlast? Wat heeft het college van de raad nodig om de problemen voor eens en voorgoed op te lossen?
   
   Er is al jaren structureel geïnvesteerd in de wijk de Koppel. Er is gelet op de urgente situatie meer nodig. Daarbij wordt gedacht aan de volgende structurele maatregelen: 
   a. Een transformatie van de winkelstrip. 
   b. Onderzoeken of een ontmoetingsplek voor jongeren of een ontmoetingsplek voor iedereen van 0 tot 100 jaar in de Koppel mogelijk is waar iedereen zich veilig voelt. 
   c. Bezien of het jongerenwerk in de Koppel anders ingericht moet worden. Denk aan o.a. een meiden-jongerenwerker. 
   Voor maatregelen op de korte termijn verwijzen wij u naar bijlage 2. 
    
7. Op welke manier zijn inwoners de afgelopen vijf jaar betrokken geweest om mee te denken over de aanpak van de overlast in hun straat? 
   
   Het college waardeert de input van inwoners en ondernemers enorm en heeft in de afgelopen jaren bijeenkomsten georganiseerd en gesprekken gevoerd om hun stem te horen. Vanaf 2017 werkt de gemeente Amersfoort intensiever samen met de buurt en diverse partners in de wijk (politie, indebuurt033) aan het verbeteren van de leefbaarheid in De Koppel. Er is ingezet op jongerenwerk, sportcoaches maar ook extra handhaving en controles. In augustus 2023 heeft een bijeenkomst plaatsgevonden met omwonenden en een aantal ondernemers over de situatie bij de Meridiaan. Daarbij hebben zij hun zorgen uitgesproken en input geven voor verbeteringen. Denk hierbij o.a. meer verlichting, sluitingstijden café aanpassen, parkeerverbod, tegen gaan illegale bewoning. Halverwege oktober 2024 is er een opnieuw een bewonersavond geweest over het gebiedsplan Kruiskamp Koppel, daarbij hebben enkele inwoners suggesties aangedragen voor de aanpak Meridiaan: samenscholingsverbod, groepsaanpak jeugd , drempels plaatsen. Ook zijn er signalen ontvangen van bezorgde moeders waarmee inmiddels afspraken mee gepland zijn. Verder hebben enkele jongeren/jong volwassenen halverwege oktober 2024 gevraagd of het mogelijk is om een ontmoetingsruimte te creëren voor de Koppel. Dit voorstel wordt nader onderzocht. Naast bovenstaande gesprekken met de buurt, loopt er ook een onderzoek via het instituut LouisBolk. In dit onderzoek worden 10 moeders met een niet-westerse achtergrond en 10 tienermeiden om hun mening over de wijk de Koppel gevraagd en wordt hen gevraagd mee te denken over de buurt over met name ontmoeting. 
    
8. Hoe heeft het college in de afgelopen vijf jaar gecommuniceerd richting de inwoners over de aanpak van de overlast? Hoe is aan bewoners teruggekoppeld wat er met hun suggesties is gedaan? 
   
   Zie ook vraag 7. In de afgelopen jaren zijn er bewonersavonden gehouden, zijn er gesprekken gevoerd met inwoners en ondernemers. Daarnaast wordt er via de buurtwhatsapp gecommuniceerd over de maatregelen en voortgang. 
    
9. Suggesties van inwoners waren onder meer: verlichting verbeteren, drempels plaatsen om straatraces tegen te gaan, een samenscholingsverbod, dubbel parkeren van auto’s tegengaan, een groepsaanpak en een individuele aanpak voor overlastgevers. Zijn er in de afgelopen vijf jaar nog andere suggesties gedaan door inwoners? Wat heeft de gemeente met de suggesties van inwoners gedaan? 
   
   Inwoners hebben waardevolle suggesties gedaan, zoals extra verlichting, extra maatregelen met oud en nieuw, verkeersdrempels en samenscholingsverboden, meer handhaving, plaatsing hekken, aanpassen openingstijden van het café. Waar mogelijk worden deze suggesties uitgevoerd of opgepakt. De wens voor een ontmoetingsruimte voor jongeren/jong volwassenen en een recente behoefte aan een meiden-jongerenwerker, wordt nader onderzocht. 
    
10. Als fractie zien we een aantal factoren in het gebied die mogelijk bijdragen aan de overlast. Bijvoorbeeld de overkapping aan de gevel, waardoor er vanuit het gebouw geen zicht is op wat er onder de overkapping gebeurt, terwijl er ook vanaf de overzijde van de weg geen gebouw is met goed zicht op deze zijde van de Meridiaan. Ook de goede toegankelijkheid voor autoverkeer kan een rol spelen, omdat overlastplegers en drugsdealers het gebied snel kunnen verlaten wanneer er politie verschijnt. Ziet het college factoren in de inrichting van de openbare ruimte die bijdragen aan de overlast? 
    
    Zoals aangegeven in de inleiding op de beantwoording van de vragen onderschrijft het college dat de huidige inrichting van het gebied, zoals de overkapping, de toegankelijkheid voor autoverkeer en de aantrekkingskracht van bepaalde winkelpanden, bijdragen aan de problematiek. Zoals gezegd onderzoeken we verschillende mogelijkheden om extra inzet te plegen in het tegengaan van de overlast. Daarin worden de problemen met de overkapping meegenomen. 
     
11. Welke mogelijkheden ziet het college om de inrichting van de openbare ruimte te verbeteren om de overlast te bestrijden? 
    
    Het college onderzoekt momenteel samen met de politie of het mogelijk is om het cruisen van auto’s, te hard rijden en makkelijk weg vluchten met de auto te verminderen. Op korte termijn wil het college middels een verkeersbesluit realiseren dat er op plekken, waar geen parkeervakken zijn er een parkeerverbod is. Zo wil men o.a. het drugsdealen op deze plekken ontmoedigen. Dit parkeerverbod zal streng worden gehandhaafd. Daarnaast zal de ventweg aan één zijde worden afgesloten, zodat deze doodlopend wordt. Zo wil het college het ‘onaantrekkelijker’ maken om te racen en het vluchten van kwaadwillenden moeilijker maken. 
     
12. Welke mogelijkheden ziet het college om de winkelstrip een impuls te geven en leegstand tegen te gaan om de overlast te verminderen? 
    
    Het college onderzoekt momenteel opties om de winkelstrip te transformeren. Te denken valt aan i.s.m. de eigenaren een andere invulling te vinden, maar ook een mogelijke aankoop van panden van de winkelstrip wordt overwogen. 
     
13. Is het college bereid om een integraal plan van aanpak te maken om het gebied weer leefbaar te maken? 
    
    Daar is het college inderdaad mee bezig. Daarbij kijkt het college grensverleggend en worden alle mogelijkheden om de overlast aan te pakken te overwegen, zoals: 
    a. het grondig herinrichten van de openbare ruimte 
    b. extra verlichting 
    c. het inzetten van cameratoezicht in nauw overleg met de inwoners 
    d. extra surveillance door politie en/of boa’s e. een samenscholingsverbod 
    f. gebiedsverboden voor overlastgevers 
    g. een groepsaanpak en/of individuele aanpak voor overlastgevers om enerzijds de overlast te stoppen en anderzijds hen perspectief te geven. 
    In het plan komen concrete maatregelen voor de korte en lange termijn. We nemen suggesties zoals herinrichting van de openbare ruimte, verkeerstechnische maatregelen, cameratoezicht, extra handhaving hierin mee en doen dit in nauw overleg met de partners in de wijk zoals politie, Indebuurt033 en ook met de inwoners, waaronder de jongeren uit de wijk, en ondernemers. Daarnaast wordt ook gedacht aan transformatie van de winkelstrip. Winstwaarschuwing hierbij is dat er (nu nog) beperkte capaciteit en middelen zijn om de maatregelen op lange termijn te kunnen realiseren. 
     
14. Wil het college dit plan voor de zomer van 2025 voorleggen aan de raad, inclusief voorstel voor de benodigde financiële dekking? 
    
    Het college streeft ernaar om een plan voor de lange termijn op te leveren en deze rond de zomer van 2025 aan de raad voor te leggen. Hierbij zullen we ook de financiële consequenties in kaart brengen en de mogelijkheden voor dekking hiervan, bijvoorbeeld door dit te betrekken bij integrale afweging van de Kadernota 2026. Voor het plan van aanpak op de korte termijn, waarbij het college bevoegd is, wordt verwezen naar bijlage 2: plan van aanpak op korte termijn. 
     
15. Ziet het college herontwikkeling van het gebied middels sloop- en nieuwbouw als mogelijkheid en wil hij hierover in gesprek met bewoners? 
    
    In de wijk de Koppel is veel aan stedelijke vernieuwing gedaan. Stedelijke vernieuwing draagt bij aan de leefbaarheid in de wijk, maar inzet op alleen stedelijke vernieuwing biedt niet de oplossing voor de problematieken. In dit geval is sloop- en nieuwbouw (10 winkels en 20 appartementen) niet vanzelfsprekend, aangezien de panden in particulier eigendom zijn. De 20 appartementen zijn allen in eigendom van privépersonen. Vijf panden van de winkelstrip zijn in eigendom van een vastgoedeigenaar en de overige 5 winkelpanden zijn privé eigendom van verschillende personen. 
     

Bijlage 1: Ondernomen acties 
Wat is er ondernomen de afgelopen jaren in de wijk de Koppel: 

• Er zijn 11 verblijfsontzeggingen opgelegd in oktober 2024 naar aanleiding van de ongeregeldheden en openbare orde verstoringen die hebben plaatsgevonden op 7 oktober 2024.
• Op de braakliggende kavel, Meridiaan 14, worden dertig woningen gerealiseerd. De bouwwerkzaamheden hiervan zijn gestart. Er is na 7 oktober 2024 met de bouwondernemer gecommuniceerd of hij pallets wil opslaan aan de andere kant van zijn terrein en niet aan de kant van de Meridiaan.
• Er is onderzoek gedaan naar het verlichtingsniveau bij de Meridiaan en directe omgeving. In juni 2024 zijn extra masten en armaturen geplaatst, ter hoogte van de winkelstrip en de voetbalkooi.
• In 2024 is de heropening van de Buurtkamer Orion in een garagebox gerealiseerd om zo sociale samenhang te bevorderen. Dit is echter zeer kleinschalig.
• Rond de jaarwisseling is er een preventieve aanpak ontstaan na een zeer onrustig verlopen oud en nieuw in 2016-2017. Hierin werken wijkagenten, buurtvaders, jongeren en jongerenwerk nauw samen. Ook is er camera toezicht met oud en nieuw. Deze aanpak heeft een de-escalerende werking, waardoor de jaarwisselingen relatief rustig zijn verlopen. Deze actie wordt elk jaar gehouden.
• Rond de jaarwisseling 2023 is de sluitingstijd van het toenmalige café Jano aangepast naar 22:00 uur door de week en 24:00 uur in het weekend.
• Er is de afgelopen jaren tot en met heden regelmatig extra gecontroleerd door de boa’s en de politie. Dit is een continue proces.
• In 2023 is de berenspeeltuin aan de Orion geopend.
• Er is in 2023 een hek geplaatst om vluchtwegen te beperken.
• Vanuit het uitvoeringsprogramma Zwerfafval 2023-2024 is ook inzet gepleegd rond de Meridiaan. In 2023 is een winkelgebiedenscan uitgevoerd met uitgebreide ondernemers- en bezoekersinterviews. Tijdens dit bezoek zijn ondernemers geïnformeerd over de 25m regel. In 2023 is ook Meridiaan bezocht met de winkelgebieden zwerfafval scan, en zijn daar ondernemers geïnformeerd over de 25 meter. Er is daar in 2023 geen handhaving ingezet. Die wordt nu wel ingezet sinds september 2024 en volgend jaar willen we daarmee verder gaan.
• De horeca ondernemer is in 2023 geïnformeerd over de zorgplicht rondom eigen onderneming. In de horeca vergunning staat opgenomen welke verantwoordelijkheid de ondernemer heeft met betrekking tot zijn klanten. De ondernemer dient ervoor te zorgen dat in het bedrijf en de directe omgeving (ca. 25 meter) daarvan, de openbare orde niet wordt verstoord en het woon- en leefklimaat niet wordt aangetast als gevolg van de bedrijfsvoering en door komende en vertrekkende bezoekers. Bij ordeverstoring is de vergunninghouder verplicht alle noodzakelijke maatregelen te treffen om deze ongedaan te maken. Zij dient de veroorzakers tot de orde te roepen. Wordt hier geen gehoor aangegeven, dan dient de vergunninghouder met de politie contact op te nemen.
• De afgelopen jaren zijn diverse handhavingsacties en ondermijningsacties geweest, wat ook heeft geleid tot de sluiting van een aantal panden. Dit is een continue proces.
• Inzet van jongerenwerk, buurtsportcoach en inzet van buurtvaders. Dit is een continue proces.
• Er is een aantal controles op illegale bewoning bij de ondernemingen en de schuurtjes achter geweest op diverse tijdstippen.
• De openbare ruimte van het Boogschuttersplein en omgeving zijn in 2020 opnieuw ingericht in nauw overleg met de buurt.
• Langs de Meridiaan is in 2020 een nieuw kunstgrasveld gerealiseerd en een groenpark aangeplant in nauw overleg met de buurt.
• Er is nieuwbouw aan beide zijden van de Meridiaan: de Evenaar (2019/2020) en Orion. Inzet en gesprekken om samenwerking tussen ondernemers te bevorderen. Dit heeft niet het gewenste resultaat gehad: er is tot op heden weinig samenwerking tussen de ondernemers. 

Bijlage 2: plan van aanpak op korte termijn 
Het college is momenteel bezig met een Integrale aanpak op te zetten voor zowel de korte als de lange termijn. 
De recente gebeurtenissen maken dat we ook maatregelen moeten treffen op de korte termijn.. Daarbij wordt voor de integrale aanpak voor de korte termijn het volgende in gang gezet/of is reeds in gang gezet voor 2024 en 2025: 

• In de periode oktober 2024 – juli 2025 worden voor alle wijken de wijkplannen sociaal opgesteld. Voor Kruiskamp-Koppel zal dit wijkplan sociaal in de eerste helft van 2025 worden opgesteld. Dit biedt een kans om de eerder genoemde uitdagingen, zoals jongerenoverlast en gedragsproblemen, op een meer gecoördineerde en geïntegreerde manier aan te pakken. Door alle betrokken partijen te verenigen in één plan, wordt er efficiënter en effectiever gewerkt en kan er beter worden ingespeeld op de specifieke behoeften van de wijk. Bovendien zal de samenwerking binnen dit wijkplan bijdragen aan meer samenhang in de aanpak van problemen rondom welzijn, opvoeding, onderwijs en jongerenwerk.
• In het coalitieakkoord is het streven naar integrale gebiedsplannen opgenomen. In het gebiedsplan zal ook de samenhang met wijkplan sociaal worden meegenomen om zo een integrale aanpak van fysiek, veiligheid en sociaal te kunnen oppakken. Voor het opstellen van het gebiedsplan zijn al diverse gesprekken gevoerd met inwoners (meerdere inwonersavonden zijn gehouden) en professionals uit de wijk (politie, woningbouwverenging en Indebuurt 033) maar ook de interne samenwerking is opgepakt. Allen hebben de leefbaarheid en veiligheid bij de Meridiaan genoemd en een aanpak van de Meridiaan zal zeker in het gebiedsplan worden opgenomen. In het eerste kwartaal 2025 zal het gebiedsplan Kruiskamp Koppel gereed zijn.
• Tijdelijke verkeerskundige maatregelen nemen. Onderzocht wordt of het plaatsen van afzettingen of bouwblokken om zo van de ventweg een doodlopende weg te maken een mogelijke optie is. Waarbij ook wordt gekeken naar het parkeren aan maar één zijde van de ventweg.
• Verblijfsontzeggingen voor overlastgevers opleggen indien nodig.
• Het cameratoezicht in de loop naar oud en nieuw gaat eerder ingezet worden.
• Wederom de aanpak met oud en nieuw: cameratoezicht, activiteiten zoals voetbal en inzet SUS-team.
• De groep wisselt steeds qua samenstelling. Het is van belang om goed beeld te krijgen om welke jongeren en jong volwassenen uit de wijk gaat het exact gaat. wie speelt welke rol. Zodat een Groepsaanpak/individuele aanpak voor overlastgevers gestart kan worden. En zodat ook veldwerk van JIT en BAS gericht kan starten. Ook inzetten op meer mogelijkheden voor preventie bij de aanpak jongere jeugd.
• Er is een verzoek ingediend door enkele jongeren/jong volwassenen uit de wijk om een ontmoetingsplek voor jongeren in de leeftijd 16-23 jaar. Op korte termijn is er een gesprek ingepland voor een eerste verkenning het haalbaar zou zijn. Mocht dat een ja zijn, dan is dit een actie voor de lange termijn en het college streeft ernaar om rond de zomervakantie 2025 met een voorstel te komen. Ook zijn er signalen van inwoners dat zij ook graag willen beschikken over een ontmoetingsplek. Dus kijken naar een mogelijkheden voor een ontmoetingsplek van 0 tot 100 jaar. Er zijn gesprekken geweest met enkele inwoners die boven de winkelstrip de Meridiaan wonen en gesprekken gepland met bezorgde moeders uit de wijk. De afdeling samenwerking gaat nieuw beleid maken over ontmoetingsplekken in 2025.
• Gezamenlijk met de politie bezien welke maatregelen mogelijk zijn in het kader van de APV, Bibob, vergunningen, exploitatieonderzoek, samenscholingsverbod etc. Dit wordt opgepakt samen met de politie.

Daarnaast zijn er diverse lopende activiteiten in de wijk. Zie Wijkplan_Kruiskamp-Koppel-Binnenstad_2023 (1).pdf (welke ook voor 2024 geldt) en WIJ-Kaart PLUS Kruiskamp & De Koppel – WIJ-Kaart.